De Safe Space en het Socratisch Gesprek

Wat waren de leervragen?
Hoe kunnen we met elkaar zijn in verschil? Wanneer is iets wel/niet/misschien een ‘safe space’? Hoe maken we ruimte voor verschillende vormen van communicatie? En; hoe raken we bewust van onze eigen communicatievorm(en)?

Wie waren de gasten/trainers en waarom?
Onze trainer voor de dag was Tiare van Paridon. Tiare is filosoof en trainer in het Socratisch Gesprek. In onze voorgesprekken kwamen we al snel op de abstractie van een ‘safe space’. Met verlangen naar een concrete, praktische methode om te werken met het thema, raakten we al snel aan de kracht van communicatie. Juist omdat iedereen diens eigen communicatiemethode heeft, trok het ons aan om gezamenlijk één specifieke gespreksvorm te oefenen en binnen die vorm ruimte te maken om inhoudelijk te spreken over een safe space. We kozen specifiek voor het socratisch gesprek als methode, omdat deze gespreksvorm in eerste instantie uitgaat van luisteren en het uitstellen van een oordeel (over een ander). In gesprek met Tiare bleek het Socratisch Gesprek een passende gespreksvorm om dit verder te onderzoeken en te kijken welke vaardigheden we hieruit kunnen leren en meenemen in ons dagelijks leven.

Wat hebben jullie gedaan?
Tiare verzorgde een training in de socratische houding en het socratisch gesprek. We startten de sessie met een begeleide meditatie om in contact te komen met onze ‘daimon’ – een denkbeeldige ander die ons in contact kan brengen met onze innerlijke wijsheid. Om open te staan voor onszelf, de ander en wat de sessie ons zou brengen. Tiare introduceerde het gedachtengoed van Socrates en de kenmerken van een Socratisch Gesprek. We bespraken welk type luisteraar wij zijn: Met behulp van een vragenkaart en vooraf geselecteerde vragen en onderwerpen, mochten we in drietallen zelf aan de slag. Als vragensteller, bevraagde, en observator. Deze rollen rouleerden tot we allemaal de verschillende rollen hadden vervuld. Er was ruimte voor een tussentijdse reflectie met de groep. Voor velen was het onwennig om op deze manier een gesprek te voeren en hun oordeel uit te stellen.

In het tweede deel van de sessie inventariseerden we een aantal casussen waarin de Safe Space mogelijk ontbrak. Elke casus werd besproken aan de hand van de Socratische Gespreksmethode waarin vragen werden gesteld aan de inbrenger. Aan de hand van de opbrengsten van de antwoorden vergeleken we de casussen en zochten naar de overeenkomsten en verschillen (zie afbeelding). Hoewel de casussen erg verschillend waren, ontdekten we dat alle situaties samenhingen met oordelen, normen ongeschreven regels en twijfels vanuit de aanwezigen. Dit gaf ons stof om het concept Safe Space samen verder uit te diepen.

Wat is blijven hangen? Wat heeft je verrast? Wat is je grootste inzicht?
Hoe tegennatuurlijk het voelt om empathie uit te stellen, maar dat dit dus blijkbaar ook afwijzend kan werken, of een gesprek tot stilstand brengt. Door de vaste vorm van het gesprek, wordt je als deelnemer (of dit nu 1 op 1 of in een groep is) continu geconfronteerd met je initiële respons, gedachten en oordelen, waardoor het inzicht geeft in hoe je als persoon je verhoudt tot de methode, en waar je misschien voor je eigen gevoel tekortkomt.